Μικρομεσαίες επιχειρήσεις και προβλήματα χρηματοδότησης

Η έλλειψη ρευστότητας, η υψηλή φορολογία, η χαμηλή καταναλωτική ζήτηση και το υψηλό λειτουργικό κόστος είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην χώρα μας. Το πρόβλημα της ρευστότητας είναι το πιο σημαντικό που καταγράφεται, η αντιμετώπιση του οποίου καθορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων σε ένα αρνητικό οικονομικό κλίμα που είναι αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Οι βασικές αιτίες του προβλήματος της ρευστότητας είναι: • Η έλλειψη χρηματοδότησης από τις τράπεζες οι οποίες τα τελευταία χρόνια ουσιαστικά έχουν σταματήσει να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία, εξαιτίας της σοβαρής χρηματοδοτικής στενότητας του τραπεζικού συστήματος. Η οικονομική ύφεση, η αδυναμία των τραπεζών να παίξουν το θεσμικό τους ρόλο και η οικονομική αβεβαιότητα επιτείνουν τον φαύλο κύκλο της κρίσης και στραγγαλίζουν τις προσπάθειες των επιχειρήσεων για βιώσιμη λειτουργία. Σύμφωνα με το SBA Fact Sheet της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η Ελλάδα εμφανίζει τη χειρότερη επίδοση στην Ε.Ε στις δυνατότητες χρηματοδότησης των ΜμΕ και μάλιστα η τάση αυτή φαίνεται να επιδεινώνεται με το χρόνο. Στο πρόβλημα της έλλειψης χρηματοδότησης πρέπει να προστεθεί το κόστος ρευστότητας που είναι 2% υψηλότερο από το μέσο όρο της Ε.Ε. καθώς και η πολιτική των τραπεζών να ζητούν εξασφαλίσεις ακίνητης περιουσίας η αξία της οποίας έχει υποτιμηθεί κατά 35-40% τα τελευταία 5 έτη. • Η ανατροπή των όρων εισπράξεων – πληρωμών λόγω της οικονομικής κρίσεως και της αβεβαιότητας. Συγκεκριμένα τα στοιχεία δείχνουν ότι ενώ έχουν αυξηθεί οι ημέρες είσπραξης των απαιτήσεων, οι πληρωμές προς προμηθευτές γίνονται συντομότερα. Αυτό σημαίνει με απλά λόγια ότι οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να εξοφλούν τους προμηθευτές τους πριν καν εισπράξουν τις απαιτήσεις από τους πελάτες τους. Επομένως υπάρχει ένα άνοιγμα κεφαλαίου κινήσεως που υπό κανονικές συνθήκες πρέπει να καλύπτεται με χρηματοδότηση που δεν υπάρχει. Το πρόβλημα αυτό καθίσταται πιο έντονο και κρίσιμο στην περίπτωση εισαγωγής ά υλών ή εμπορευμάτων από το εξωτερικό που πλέον οι περισσότεροι προμηθευτές απαιτούν πληρωμή τοις μετρητοίς και δεν δέχονται ούτε τις εγγυητικές επιστολές καλής πληρωμής. • Οι περιορισμένες δυνατότητες αυτοχρηματοδότησης των ιδίων των επιχειρήσεων λόγω του περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας και της κερδοφορίας που θα τους έδινε μια ώθηση στα cash flow. Όπως είναι γνωστό η χώρα μας διανύει την έκτη χρονιά μεγάλης οικονομικής ύφεσης, έχει απολέσει το 1/4 του ΑΕΠ και η κρίση αυτή έχει πλήξει σε βαθμό δυσανάλογα μεγαλύτερο τις ΜμΕ σε σχέση με τις μεγάλες επιχειρήσεις. • Η περιορισμένη πρόσβαση των ΜμΕ στην χρήση των μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής (Financial engineering instruments FEI). Πρόκειται για χρηματοδοτήσεις των εμπορικών τραπεζών σε συνεργασία με εθνικούς ή ευρωπαϊκούς ενδιαμέσους όπως το ΕΤΕΑΝ ΑΕ (Ελληνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης), την ΕΙΒ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων) και το EIF (Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων). Τα εργαλεία αυτά χρησιμοποιούνται για την χρηματοδότηση των ΜμΕ, αλλά μια σειρά προβλημάτων καθιστούν περιορισμένη την προσβασιμότητα των επιχειρήσεων σε αυτά. Τα προβλήματα αυτά αφορούν : α) τις γραφειοκρατικές και σε μερικές περιπτώσεις πολύπλοκες διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν για την υποβολή και αξιολόγηση των αιτημάτων β) την έλλειψη εμπειρίας και ενημέρωσης από την μεριά των ΜμΕ, αλλά και καθοδήγησης σχετικά με τις εναλλακτικές δυνατότητες χρηματοδότησης και επιλογής της πλέον κατάλληλης λύσης, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε επιχείρησης γ) την περιοριστική τακτική των τραπεζών και δ) την ανάγκη ύπαρξης εγγυήσεων και πρόσθετων εξασφαλίσεων από την μεριά των επιχειρήσεων. Ο ρόλος των ΜμΕ είναι κρίσιμος για την εθνική οικονομία αν ληφθεί υπόψη ότι απασχολούν το 85% της ιδιωτικής απασχόλησης και παράγουν το 72% της συνολικής προστιθέμενης αξίας της οικονομίας (business economy). Επομένως μια στρατηγική ενεργούς στήριξης τους, που πέραν των άλλων, θα βελτιώνει την πρόσβαση στις πηγές της χρηματοδότησης τόσο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όσο και των επενδυτικών κεφαλαίων από άλλες διαθέσιμες πηγές, είναι επιβεβλημένη και προϋπόθεση της οικονομικής ανάπτυξης.

Νικόλαος Ι. Γιαννούλης